Chương trình kiểm soát chất lượng-Xây dựng biểu đồ kiểm soát chất lượng cho chất chuẩn

Một chương trình đảm bảo chất lượng tốt bao gồm phương tiện giám sát các hoạt động kiểm soát chất lượng nội bộ chẳng hạn như đo lượng độ chuẩn xác và độ chính xác. Biểu đồ kiểm soát cung cấp một hệ thống theo dõi dữ liệu này.

Tiêu chí biểu đồ kiểm soát

Các biểu đồ kiểm soát phổ biến nhất được sử dụng là các biểu đồ trung bình dùng cho phân tích chất chuẩn và các biểu đồ biên độ dùng cho phân tích lặp lại trên mẫu. Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ khuyến cáo sử dụng ít nhất từ 15 đến 20 bộ dữ liệu mẫu từ một quá trình trong kiểm soát để xây dựng các biểu đồ ban đầu. Các biểu đồ riêng biệt phải được xây dựng cho từng thiết bị và phương pháp phân tích được sử dụng.

Biểu đồ kiểm soát trung bình

Một biểu đồ kiểm soát trung bình được xây dựng bằng cách lấy giá trị trung bình và độ lệch chuẩn (SD) từ một bộ các số liệu (~20) thực hiện trên một dung dịch chuẩn. Luôn luôn sử dụng ±2 SD để thiết lập ngưỡng cảnh báo trên (UWL, LWL) và dưới, ±3 SD để xác định ngưỡng kiểm soát trên và dưới (UCL, LCL). Biểu đồ trung bình có thể được xây dựng từ giá trị trung bình tính toán và SD từ nồng độ đo được hoặc từ các giá trị phần trăm độ phục hồi.

Ví dụ 1 : 20 giá trị phần trăm độ phục hồi (92%, 86%, 97%, 88%, 90%, 93%, 89%, 95%, 94%, 86%, 91%, 94%,92%, 95%, 93%, 89%, 85%,88%, 92%, 94%) cho một quy trình kiểm soát bên trong phân tích COD có giá trị trung bình và độ lệch chuẩn như sau: x– = 91.2, SD = 3.39. Tính giá trị ngưỡng cảnh báo trên và dưới lần lượt là 98% và 84.4%. Tính giá trị ngưỡng kiểm soát trên và dưới lần lượt là 101.4% và 81%. Biểu đồ với các điểm độ phục hồi được trình bày như bên dưới.

Ví dụ 2: 20 giá trị nồng độ COD (120, 102, 94, 129, 111, 91, 139, 146, 136, 96, 125, 131, 121, 113, 143, 132, 138, 143, 123, 138 mg/L) cho một quy trình kiểm soát bên trong phân tích COD có giá trị trung bình và độ lệch chuẩn như sau: x– = 123.6 mg/L, SD = 17.3 mg/L. Tính giá trị ngưỡng cảnh báo trên và dưới lần lượt là 158.2 mg/L và 89 mg/L. Tính giá trị ngưỡng cảnh báo trên và dưới lần lượt là 175.5 mg/L và 71.7 mg/L. Biểu đồ với các điểm nồng độ được trình bày như bên dưới.

Phân tích dữ liệu từ biểu đồ

Một khi đã thiết lập được biểu đồ kiểm soát, dữ liệu mới có thể được đưa lên để phân tích xu hướng phân tích. Nếu các điểm đưa lên cho thấy đang có xu hướng tiến về ngưỡng cảnh báo thì cần kiểm tra tất cả các biến số trong quy trình phân tích để đảo xu hướng trước khi bị vượt qua khỏi ngưỡng kiểm soát. Nếu một phép đo vượt ngưỡng kiểm soát, cần phân tích ngay lập tức thêm một mẫu khác. Nếu giá trị thu được của mẫu cũng nằm ngoài ngưỡng kiểm soát thì phải ngừng phân tích và kiểm tra tất cả các biến. Một khi quy trình phân tích được điều chỉnh, phát hiện nguyên nhân thì các mẫu bị đo nằm ngoài kiểm soát phải được phân tích lại lần nữa.